نظرخواهی ساواک از آیات شریعتمداری و گلپایگانی در مورد تعطیل نمودن مدرسه خان در قم

بولتن: ویژه

درباره: اتخاذ تصمیم در مورد طلاب علوم دینى مقیم مدرسه خان در شهر قم

شماره: 3814/312 تاریخ 4/4/57

مدرسه خان که یکى از مدارس قدیمى علوم دینى در قم میباشد، در مجاورت صحن حضرت معصومه در مرکز شهر مذکور قرار دارد. مدرسه مذکور مدتها به صورت مخروبه و بلااستفاده بوده و از سال 2520 مجددا از طرف مرحوم آیت‌اله بروجردى تجدید بنا شده و تولیت آن با دو تن از پسرانش بوده که آنها هم فوت کرده‌اند.

این مدرسه در حال حاضر مسئول و تولیت معینى ندارد و نوه آیت‌اله بروجردى مشغول فعالیت‌است که از طرف اوقاف سمت تولیت مدرسه مذکور را به اعتبار وصیت آیت‌اله بروجردى احراز کند و تاکنون این اقدام به نتیجه نرسیده است. در مدرسه خان به علت نبودن مسئول مشخص، در سال‌هاى اخیر گروهى از طلاب و روحانیون افراطى اقامت کرده‌اند و در زمانى که مدرسه فیضیه دایر بوده، بین طلاب اخلالگر مدرسه مذکور با طلاب مقیم مدرسه خان همکارى‌هائى در زمینه فعالیت‌هاى آشوبگرانه وجود داشته و پس از آنکه مدرسه فیضیه در سال 2534 تعطیل شده، تعدادى از طلاب اخراج شده از آنجا، در حجره‌هاى مدرسه خان اقامت گزیده‌اند.

تا اواسط سال 2536 ظاهرا از ناحیه طلاب مقیم مدرسه مورد بحث، فعالیت مضره‌اى مشهود نبوده و از آن به بعد تحریکات در این مدرسه آغاز گردیده و طلاب و روحانیون مقیم و متردد به این مدرسه در ایجاد زمینه‌هاى اخلالگرى و تحت فشار قرار دادن روحانیون طراز اول مقیم قم به ابراز عکس‌العمل و یا مخالف با دولت، کوشش موثر داشته‌اند.

در مدرسه مذکور براى اولین بار نغمه‌هاى مخالفت با حکومت و رژیم ایران به گوش رسیده و اگرچه بیش از حدود 300 نفر طلبه و مدرس، مقیم دائمى بیشترى در آنجا نیست، معهذا در مواقع بروز تظاهرات و اقدامات اخلالگرانه، معمولا تا دو هزار نفر در آنجا حضور پیدا میکرده‌اند. با توجه به اینکه مدرسه موصوف به صورت پایگاه هواداران خمینى درآمده و اکثر تحریکات و فعالیت‌هاى براندازى و اخلالگرانه زیر پوشش بهانه‌هاى مذهبى، از این مدرسه ناشى و به نقاط دیگر سرایت مینمود، طى گزارشى وضعیت آن باستحضار رسید و استدعا گردید که مدرسه مزبور از جهت متلاشى شدن یکى از کانون‌هاى عمده فعالیت‌هاى ضد ملى، تعطیل گردد. مقرر فرمودند نظر آیت‌اله شریعتمدارى سئوال گردد. آیت‌اله مذکور در این مورد گفته بود: بهتر است مدرسه مزبور تعطیل شود. البته بعدا به ما مراجعاتى خواهند کرد و آن وقت میتوان در این‌باره اقدامى کرد.

آیت‌اله شریعتمدارى به این ترتیب با تعطیل مدرسه خان اعلام موافقت نمود. متعاقبا فرمودند نظر آیت‌اله گلپایگانى هم در این مورد استعلام شود. در اجراى اوامر با سیدمهدى گلپایگانى فرزند مشارالیه تماس حاصل و سئوال مذکور مطرح شد. وى پس از طرح سئوال جواب آیت‌اله گلپایگانى را به این شرح اعلام داشت: اینکار به کلى به مصلحت نیست. اگر دستهائى در کار است که اوضاع را تشدید و به مرحله انفجار برساند، بله این کار را بکنید، وگرنه باید کارها از اساس و ریشه درست شود. با بستن مدرسه خان، مدرسه دیگرى آشوب میشود و همه مدارس را که ببندید به خانه‌ها کشیده میشود. فکرى کنید که اساسا نیاز به این کارها نباشد.

نظریه:

بعد از آخرین فعالیت گروهى طلاب مدرسه مذکور در جریان روزهاى 19 و 20 اردیبهشت ماه سال جارى، فعالیت مضره آشکارى از آنان دیده نشده است. در 15 خرداد نیز آنها دست به آشوب نزده‌اند و مراسم چهلم کشته شدگان وقایع اردیبهشت ماه قم نیز فقط با اعلام تعطیل عمومى آیات که آن هم با استقبال وسیعى روبرو نشده، پایان گرفته است.

در حال حاضر مورد خاصى از فعالیت علنى این افراد مطرح نیست و به علاوه آیات شریعتمدارى و گلپایگانى در این مورد دو نظریه متضاد دارند که در وضعیت کنونى اجراى هر یک از این دو نظریه، موجب بروز ناراحتى‌هائى خواهد شد که به مصلحت بنظر نمیرسد.

مستدعى است در صورت تصویب اجازه فرمایند فعلا وضعیت مدرسه مذکور کماکان تحت مراقبت باشد و چنانچه بار دیگر فعالیت ضد ملى و اخلالگرانه از ناحیه طلاب مقیم آنجا مشاهده گردید، بلافاصله نسبت به تعطیل مدرسه و بازداشت محرکین اقدام شود.

در پرونده شخصى آیت‌اله گلپایگانى به کلاسه 9292 بایگانى شود روحانى 8/4/37

از طبقه‌بندى سرى خارج و به خیلى محرمانه تبدیل گشت. 7/4/37 روحانى