هگمتانه؛ هویت چند هزار ساله تاریخ ایران

استان همدان با تاریخ چند هزار ساله خود صاحب آثار تاریخی و باستانی ارزشمندی است که هر یک از این آثار، بخشی از هویت و اصالت مردم هگمتانه را روایت و بقای هویت تاریخی این دیار را با حیات خود تضمین می کنند.

آثار و بناهای تاریخی هر شهر که پیشینه ارزشمند مردمان آن دیار را در دل خود جای داده است میراث ارزشمندی است که از گذشتگان برجای مانده و باید به سلامت به دست آیندگان برسد تا نسل های آینده بتوانند ساختار فرهنگی سرزمین مادری خود را شناخته و آن را به رخ جهانیان بکشانند.

اگر چه شناسایی و حفظ و مرمت آثار تاریخی جزو وظایف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است اما بدون شک مرمت و نوسازی آثار تاریخی، زنده نگه‌داشتن کالبد بناها و استفاده فرهنگی از آنها که لازمه حفظ هویت واقعی این آثار است از توان بخش دولتی به تنهایی خارج است و مشارکت بخش خصوصی و هم افزایی مردم و دولت را می طلبد.

استان همدان هم که پایتخت تاریخ و تمدن ایران محسوب می شود با دارا بودن بیش از یک هزار و 800 اثر تاریخی، طبیعی و گردشگری از این امر مستثنا نیست و برای حفظ و نگهداری از این آثار ارزشمند به یاری و همگامی بخش خصوصی نیاز دارد.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، احیا و مرمت آثار تاریخی، کار پرهزینه ای است که با توجه به محدودیت های اعتباری، به مشارکت بخش خصوصی و مردم نیاز دارد.

علی مالمیر، میدان امام خمینی(ره) شهر همدان را نمونه ای از آثار تاریخی این شهر عنوان کرد که مرمت، استحکام بخشی عمقی و سبک سازی سقف های آن به اعتبار هنگفتی نیاز دارد و گفت: این اقدام در چارچوب اعتبارات دولتی نمی گنجد و مشارکت بخش خصوصی را می طلبد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان تصریح کرد: هم اکنون اولویت این سازمان بر مرمت های اضطراری و در معرض آسیب است و این سازمان آمادگی دارد با بخش خصوصی در قالب فرم مشارکت همکاری کند.

مالمیر ادامه داد: برخی دستگاه های دولتی که بناهای ثبت ملی و تاریخی را در اختیار دارند موظفند هزینه مرمت ملک تاریخی خود را تامین و با نظارت و هماهنگی کارشناسان میراث فرهنگی به مرمت آن بنا اقدام کنند.

وی تاکید کرد: باید باور ارزشی و فرهنگی در میان مردم ایجاد شود تا صاحبان بناهای تاریخی خود را داراتر از آن بدانند که بر روی بنای تاریخی خود برج سازی کنند و از سوی دیگر باید منافع اقتصادی و آورده مالی برای این نوع کاربری تعریف و مشوق هایی در نظر گرفته شود تا مالکان بناهای تاریخی با انگیزه و توجیه لازم برای حفظ و مرمت بنای خود تلاش کنند.

وی درباره مشارکت بخش خصوصی در ارتقای زیرساخت های گردشگری این استان نیز گفت: هم اکنون 10 هتل در استان همدان در حال ساخت و تکمیل هتل کریمخان زند ملایر نیز در دست اقدام است که با بهره برداری از این هتل ها، ظرفیت تخت های گردشگری استان در سطح هتل 2.5 برابر می شود.

مالمیر با بیان اینکه سه اقامتگاه بوم گردی نیز در سالجاری در استان احداث شد و 2 اقامتگاه دیگر نیز در حال احداث است گفت: توسعه صنعت گردشگری به ایجاد اشتغال پایدار کمک می کند و احداث یک هتل به اندازه یک کارخانه بزرگ می تواند ایجاد اشتغال کند و اشتغال جانبی و غیر مستقیم هم داشته باشد.

وی بیان کرد: حدود 80 درصد این طرح ها با آورده متقاضی بخش خصوصی انجام شده است و این نشان می دهد بخش خصوصی به این باور رسیده است که این سرمایه گذاری برایش توجیه اقتصادی دارد.

مالمیر گفت: امسال حمام تاریخی حاجی و حمام قلعه همدان به بخش خصوصی واگذار شد که با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی استان، مرمت و در چارچوب استانداردهای نظارتی تجهیز شدند و با کاربری سفره خانه سنتی به زودی افتتاح می شوند.

وی اضافه کرد: فرایند اجرایی واگذاری 2 کاروانسرای مطرح استان شامل کاروانسرای فرسفج و کاروانسرای تاج آباد به بخش خصوصی نیز در دست اقدام است.

وی درباره کمبودهای نیروی انسانی در این اداره کل نیز گفت: کمبود کمی نیروی انسانی وجود دارد اما از نظر کیفی در حوزه میراث فرهنگی پیمانکاران کاربلد و استادکاران ماهر و همکاران باتجربه و مسلط حضور دارند و اگر مشکلات اعتباری برای مرمت آثار وجود نداشته باشد کارشناسان این مجموعه به خوبی می توانند از عهده آن برآیند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان درباره اعتبارات این اداره کل نیز گفت: سال گذشته شرایط اعتبارات مطلوب نبود و امسال هم میزان اعتبارات مورد نیاز تزریق نشده است.

مالمیر افزود: سال گذشته اعتبار مصوب عمرانی اداره کل میراث استان حدود 40 میلیارد ریال بود که 19 درصد آن تخصیص یافت و این مقدار تنها هزینه های جاری را تامین می کرد با این وجود ما با استفاده از اعتبارات ملی سال قبل توانستیم حدود 20 میلیارد ریال اقدام مرمتی برای آثار تاریخی انجام دهیم.

وی ادامه داد: امسال با پیگیری های متعدد و حمایت استانداری و سازمان برنامه بودجه از حوزه گردشگری اعتبار مصوب اداره کل میراث فرهنگی استان همدان در ابعاد مختلف صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری حدود 140 میلیارد ریال مصوب شد اما حدود 15 درصد تخصیص کل بودجه به استان رسیده است.

وی به بدهی 40 میلیارد ریالی این اداره کل در بخش جاری و عمرانی اشاره کرد و گفت: زمانی که من سازمان را تحویل گرفتم حدود 40 میلیارد ریال بدهی جاری و عمرانی داشت و ما بخش عمده اعتبارات تخصیص یافته امسال را برای پرداخت بخشی از بدهی ها اختصاص داده ایم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: با توجه به اینکه استان همدان در منطقه سردسیر و کوهستانی قرار دارد باید اعتبارات حوزه حفاظت از بناهای تاریخی به موقع تزریق شود تا بتوان آثار تاریخی استان را با کیفیت مناسب مرمت کرد.

بهرام توتونچی افزود: اعتبارات استان سردسیر و کوهستانی همدان باید در اوایل اردیبهشت هر سال تزریق شود تا بتوان در تابستان که از نظر طولانی بودن روز و مساعد بودن شرایط جوی، بهترین فصل کاری محسوب می شود عملیات مرمت آثار تاریخی را به درستی و با کیفیت لازم انجام داد.

وی ادامه داد: برودت هوا که از آذرماه در همدان آغاز می شود عملیات میدانی و محیط باز را با مشکل مواجه می کند و امکان هزینه کرد اعتبارات را جز در فضاهای بسته که تعداد آن انگشت شمار است مختل می کند.

توتونچی بیان کرد: سازمان برنامه و بودجه که متولی پرداخت وجوه اعتبارات است باید راهکاری را فراهم کند که از زمان ابلاغ اعتبارات که به سختی و دشواری به دست ارگان ها می رسد، یکسال مالی به متولیان حوزه میراث فرهنگی فرصت داده شود تا این بناهای تاریخی با ارزش که میراث گذشتگان است به درستی مرمت و حفاظت شوند.

وی اظهار کرد: با کیفیت مناسب مرمت شدن این آثار برای ما بسیار ارزشمند است و ما در این راستا محدودیت مالی نداریم بلکه محدودیت زمان داریم تا آثار تاریخی را از شر هر آسیبی نجات دهیم.

وی اظهار کرد: بناهای تاریخی همدان هر ساله نیازمند مرمت هستند و از آنجا که کالبد بناهای تاریخی استان دچار فرسودگی مفرط است و سال ها از ساخت آن ها می گذرد لذا باید هرساله مورد مرمت قرار گیرند و بخش عمده اعتبارات در این زمینه هزینه می شود.

توتونچی، مرمت گنبدخانه مسجد جامع و ساماندهی بدنه میدان امام خمینی(ره) را از اولویت های مرمتی اداره کل میراث فرهنگی استان همدان عنوان کرد و گفت: به محض اختصاص اعتبار، عملیات بهسازی این آثار انجام می شود.