23 تیر 1393
کتابشناسی قیام مسجد گوهرشاد/از خاطرات صدرالاشراف تا مهدی قلی‌خان هدایت
21تیرماه، سالگرد حمله قزاقان پهلوی به مسجد گوهرشاد مشهد است. حکومت پهلوی از سال 1314 و پس از بازگشت رضاشاه از سفر به ترکیه، مرحله جدیدی را در مسیر نهادینه کردن کشف حجاب و اجباری‌شدن کلاه بین‌المللی (شاپو) شروع کرد و جشن‌هایی را با حضور مقامات بلندپایه کشور به پا می‌کرد تا به این اقدام رسمیت بخشد. این امر، موجب مخالفت روحانیون و مراجع در شهرهای مختلف شد. در این میان، آیت‌الله حاج آقا حسین قمی از روحانیون مشهد، به قصد مذاکره با رضاشاه به تهران می‌رود و بازداشت می‌شود. پس از آن، مسجد گوهرشاد که از چند روز قبل محل اجتماع و سخنرانی علیه اقدامات جدید رژیم بود، حال و هوای دیگری به خود می‌گیرد.
به دنبال این اعتراضات، در تاریخ 20 و 21 تیر، نیروهای رضاخان به روی مردم در مسجد گوهرشاد شلیک می‌کنند و کشته‌ها و زخمیان زیادی را بر جای گذاشتند.
«ایبنا»، به مناسبت سالگرد چنین روزی، گزیده‌ای از کتابشناسی منابعی را که در این رابطه نوشته شده‌اند، گردآوری کرده است.
• تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد
تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1378
• چالش روحانیت با رضاخان
داود امینی، تهران، نشر سیاسی، 1382
• خشونت و فرهنگ (اسناد محرمانه کشف حجاب (1322- 1313)
مدیریت پژوهش و آموزش، تهران، سازمان اسناد ملی ایران، 1371
• حکایت کشف حجاب (جلد 2 و 1)
تهران، موسسه فرهنگی قدر ولایت، 1381
• علما و رژیم رضاشاه (نظری بر عملکرد سیاسی- فرهنگی روحانیون در سال‌های 1305 تا 1320)
حمید بصیرت‌منش، تهران، چاپ و نشر عروج، 1376.
• سیاست و لباس (گزیده اسناد متحدالشکل شدن البسه 1307- 1318)
به کوشش سید محمدحسین منظورالاجداد، تهران، سازمان اسناد ملی ایران، 1380.
• رسایل حجابیه (شصت سال تلاش علمی در برابر بدعت کشف حجاب)
دفتر اول و دفتر دوم، رسول جعفریان، قم، انتشارات دلیل ما، 1380.
• قیام گوهرشاد
سینا واحد، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ چهارم 1366
• قیام مسجد گوهرشاد به روایت اسناد
تدوین داود قاسم‌پور، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.
• کشف حجاب
فاطمه حیدریان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1379.
• کشف حجاب
نشست تخصصی، با حضور مهستی ابوذرجمهری، حوریه سعیدی، مهدی صلاح، عبدالمجید معادیخواه، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1384.
• کشف حجاب: زمینه‌ها، پیامدها و واکنش‌ها
مهدی صلاح، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1384.
• مبارزات آیت‌الله سید یونس اردبیلی به روایت اسناد و خاطرات
تدوین رحیم نیکبخت، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385.
• مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست، (اسناد و گزارش‌هایی از آیات عظام نائینی، اصفهانی، قمی، حائری و بروجردی 1339- 1292 شمسی)
به کوشش سید محمدحسین منظورالاجداد، تهران، شیرازه، 1379.
• واقعه خراسان
به کوشش مسعود کوهستانی‌نژاد، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، 1375.
• واقعه کشف حجاب: اسناد منتشرنشده از واقعه کشف حجاب در عصر رضاخان
به کوشش سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی و مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، تهران، 1371.
• واقعه گوهرشاد به روایت دیگر
اسماعیل رائین، تهران، نشر رائین، 1379.
• خاطرات سیاسی سید م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی ش‍وش‍ت‍ری: خ‍ف‍ی‍ه‌ن‍وی‍س رضاشاه پهلوی
ب‍ه‌اه‍ت‍م‍ام غ‍لام‍ح‍س‍ی‍ن م‍ی‍رزاص‍ال‍ح، تهران: ک‍وی‍ر، ۱۳۷۹، ۲۶۱ ص، ۱۴۰۰۰ریال
• خاطرات سیاسی بهلول با نگاهی به قیام مسجد گوهرشاد
محمدتقی بهلول؛ به کوشش احمد مقیمی؛ ویراستار علی جلالی.
مشخصات نشر : اصفهان: آرما، ۱۳۸۹.
• بهلول شگفتی زمانه
کاظم مقدم، قم: پیام جلال، ۱۳۸۴، ۳۶۷ ص، ۲۱۰۰۰ ریال
• تاریخچه مسجد گوهرشاد و کتابخانه
مشهد: کتابخانه جامع گوهرشاد، ۱۳۶۳، ۳۰۰ ریال
• اعجوبه عصر بهلول قرن چهاردهم: شرح حال عالم مجاهد شیخ‌الساکلین حاج شیخ‌محمدتقی بهلول
مولف عباس موسوی‌مطلق، قم: پیام جلال، ۱۳۸۴، ۲۰۷ ص
• خاطرات و درگیری‌های بهلول در زم‍ان رضاشاه: وقایع مسجد گوهرشاد، زن‍دان‍‌‌‌‌ه‍ای اف‍غ‍ان‍س‍ت‍ان
محمدتقی بهلول؛ با پ‍ی‍ش‍گ‍ف‍ت‍اری از م. حیدریان، مشهد: نشر ن‍ون‍د، ۱۳۷۸، ۳۴۵ ص.
• خاندان اسدی و قیام گوهرشاد
پژوهش و تحقیق علی کریمیان، شیروان: شیلان، ۱۳۸۸، ۳۵۰ ص
• زندگینامه آیت‌الله علامه محمدتقی بهلول‌گنابادی
علی‌اکبر باصری، تهران: کتاب آراد، ۱۳۸۶، ۹۶ ص
• ضربه دوازدهم
تالیف محمدجواد میری؛ [به همت] دبیرخانه بزرگداشت قیام گوهرشاد؛ [برای] شهرداری مشهد، سازمان فرهنگی و هنری فرهنگسرای بهشت، مشهد: آستان قدس رضوی، شرکت به نشر، ۱۳۸۷، ۵۹ ص.
• کشف حجاب از کشف حجاب: مجموعه مقالات همایش بزرگداشت قیام مسجد گوهرشاد
[برگزارکننده شهرداری مشهد سازمان فرهنگی و تفریحی فرهنگسرای بهشت]؛ویراستاران امیر سعادتی، مریم قربان‌زاده، مشهد: آهنگ قلم، ۱۳۸۷، ۲۱۵ ص.
• مرثیه‌های زندان قصر
گردآوری علیرضا اباذری، تهران: موزه عبرت ایران٬ ۱۳۹۱، ۱۲۰ ص، ۲۴۰۰۰ ریال
• مسجد گوهرشاد و وقایع مهم آن
تالیف ابراهیم زنگنه ؛ ویراسته فرشته زنگنه، مشهد: خورشید شرق، ۱۳۹۰، ۲۳۲ ص
۳۵۰00 ریال
• واقعه مسجد گوهرشاد به روایت آیت‌الله شیخ‌محمدتقی بهلول‌گنابادی
به کوشش علی طالبیان، مشهد: نی‌نگار، ۱۳۸۹، ۶۴ص
• هفتاد سال خاطرات از بدلا
مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، 1378
• نهضت روحانیون ایران
دوانی، علی، جلد ( 1و2 )، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران ، 1377
• ملکوتی خاک‌نشین
موسوی مطلق، سید عباس، هنارس، قم، 1384
• حدیقه الرضویه
محمدحسن ادیب رضوی، مشهد، شرکت چاپخانه خراسان، 1326
• تاریخ بیست ساله ایران
حسین مکی، ج 6، تهران، نشر ناشر، 1362، ص 252.
• علما و رژیم رضاشاه
حمید بصیرت‌منش، تهران، موسسه چاپ و نشر عروج، 1376، صص 122 ـــ 128.
• مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پرونده وقایع مسجد گوهرشاد
شماره بازیابی 422
• پیامدهای واقعه گوهرشاد در اسناد نویافته
علی کریمیان، تاریخ معاصر ایران، کتاب هشتم، تهران، موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، 1374
• رضاشاه و بریتانیا بر اساس اسناد وزارت خارجه آمریکا
محمد قلی مجد، مترجم مصطفی امیری؛ ویراستار علی‌اکبر رنجبرکرمانی، تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۸۹، ۵۱۰ ص.
• عطارد دانش (جشن نامه عزیزالله عطاردی)
به کوشش و ویرایش عبدالحسین طالعی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1390.
• مبارزات آیت‌الله سید یونس اردبیلی به روایت اسناد و خاطرات
تدوین رحیم نیکبخت، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1385، سند شماره 3، ص 48
• خاطرات و خطرات
مهدى قلىخان هدایت، تهران: ماهی، ۱۳۸۷، ۵۶۸ ص.
• اطلاعات در یک ربع قرن
عباس مسعودى، تهران: اطلاعات، ۱۳۲۹، [۴۶] ص
• خاطرات صدرالاشراف
م‍ح‍س‍ن ص‍در، تهران: موسسه فرهنگی انتشاراتی وحید،۱۳۶4 ،۵۶۲ص.
• تاریخ معاصر ایران
پیتر آورى، ترجمه رفیعى مهرآبادى، ج2، تهران: عطایی، 1368
ایبنا