مظلومیت «لشکر خوبان» قبل از تقریظ مقام معظم رهبری/ به کتاب «نامه‌های فهیمه» علاقه‌مندم

«معصومه سپهری» سال‌ها قبل از انتشار نورالدین پسر ایران کتاب لشکر خوبان را نوشت اما هشت سال پس از انتشار لشکر خوبان این کتاب مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. لشکرخوبان خاطرات رضا قلی‌زاده از لشکر ۳۱ عاشورا با فرماندهی شهید مهدی باکری است. گفت‌و‌گوی زیر حاصل مصاحبه خبرگزاری دفاع مقدس با معصومه سپهری نویسنده کتاب «لشکر خوبان» و «نورالدین پسر ایران» است.

دفاع مقدس: چه شد که کتاب لشکر خوبان مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفت؟

هر کتاب خوبی که نوشته و درست معرفی شود می‌تواند توجه اهل فن را به خودش جلب کند. کتاب لشکر خوبان در فاصله سالهای ۸۴ تا ۹۰ دو جایزه ملی گرفت و نیز کتاب سال و کتاب برگزیده ربع قرن شد اما چون معرفی درستی نشده بود مورد توجه کسی قرار نگرفت. این کتاب شاخصه‌های یک اثر خوب شامل جزئی نگری، استناد، حس قوی، نثر روان و خوب را داشت. می‌دانستم لشکر خوبان کار ویژه است و می‌تواند با مردم حرف بزند.

در مقابل درخواست‌های من که پیگیر تبلیغ کتاب می‌شدم می‌گفتند این کتاب زمانش گذشته و قدیمی است در حالی که کتاب خوب همیشه خوب است و می‌تواند با مردم حرف بزند. نقص در مدیریت، تبلیغ، اطلاع رسانی و حتی چرخه توزیع به گونه‌ای بود که حتی سالیان سال این کتاب در کتاب فروشی‌های شهر تبریز وجود نداشت. هنگامی که کتاب به دست مقام معظم رهبری رسید همانطور که اهل فن آن را خوانده و پسندیده بودند مورد تفقد ایشان نیز گرفت و پس از آن بود که نام کتاب بر سر زبان‌ها افتاد.

دفاع مقدس: مشکلاتی که بر سر راه کتاب‌های دفاع مقدس است، چیست؟

با وجودی که تعداد آثار در حوزه دفاع مقدس زیاد نیست اما آثار خوبی داریم. در این حوزه مشکلات جدی از جمله نقص و خلا قانونی وجود دارد. از نویسندگانی که حرفه‌ای کار می‌کنند هیچ حمایتی نمی‌شود و با اینکه سوژه‌های خوب و نویسندگان موفق بسیاری داریم اما ادامه راه مبهم است و وضعیت پدیدآورنده در این مسیر مشخص نیست.

دفاع مقدس: چقدر از آثاری که تا به امروز در حوزه دفاع مقدس ارائه شده توانسته حق مطلب را در رابطه با جنگ بیان کند؟

جنگ گستره وسیعی دارد و همه لایه‌های جامعه را در بر می‌گیرد. نمی‌توانیم بگوییم کار را به اندازه کافی انجام داده‌ایم. هنوز در بحث خاطرات به خصوص خاطرات فرماندهان کار جدی صورت نگرفته است. خاطرات اقشاری که در جبهه حضور داشتند و یا به نوعی درگیر جنگ بوده‌اند اعم از خاطرات همسران رزمندگان و مادرانشان و به خصوص خودشان باید جدی و عمیقا به آن پرداخته شود در این صورت می‌تواند منبع ده‌ها کتاب، فیلنامه، نمایشنامه و رمان شود.

دفاع مقدس: به چه کتاب‌هایی علاقه مندید؟

به برخی کتاب‌ها در عین سادگی علاقه‌مندم رجوع کنم. برای مثال کتاب «نامه‌های فهیمه» کتاب خوب و تاثیر گذاری است. کتاب‌هایی هم هستند که وقتی به آن‌ها فکر می‌کنم افسوس می‌خورم که چرا سوژه‌ی به این خوبی به دلیل متعدد از جمله کم پرداخته شدن به موضوع، همکاری کم راوی با نویسنده و یا عجله، کار به صورت ضعیف ارائه شده به همین دلیل افسوس می‌خورم که چه سوژه‌های خوبی از دست رفته‌اند.

دفاع مقدس: چگونه می‌توان فرهنگ دفاع مقدس و مقاومت را به خوبی به مردم منتقل کرد؟

به عنوان کسی که قسمتی از کار فرهنگی برعهده‌ام بوده است حس می‌کنم در قبال وقتی که داشتم کارم را قابل قبول انجام دادم. اما تمام کار به همین جا ختم نمی‌شود چرا که اگر کتاب خوبی چاپ شود اما در عرصه توزیع ناموفق باشد و یا مدیریت و کار‌شناسی بر روی قیمت و چاپ کتاب صورت نگیرد کار به نتیجهٔ درستی ختم نمی‌شود و کتاب نمی‌تواند با تمام اهداف خود به دست عامه مردم برسد.

بحث مهم‌تر در انتقال فرهنگ، لایه عمیق‌تر آن یعنی صحنه عمل است. زمانی که کتاب چاپ می‌شود و می‌بینیم که در یک لایه کاربردی، بین آنچه نوشته شده است و آنچه در جامعه عمل می‌شود فاصله است، حساسیت کار بروز پیدا می‌کند. با توجه به اینکه کاربرد اصلی کتاب زنده‌تر کردن اخلاق در جامعه است اگر این اتفاق به خوبی بیافتد می‌توان گفت فرهنگی که درباره آن صحبت می‌شود بروز و ظهور پیدا کرده است.

اولین قدم این است تا رزمندگان و همه کسانی که در متن جنگ بودند متعهد به حرفهای خود باشند نه اینکه تنها حرف از زمان گذشته‌ای بزنند که جامعه پذیرای آن نیست. کاش آنقدر از جنگ نمی‌گفتیم، بلکه کم می‌گفتیم اما به آن عمل می‌کردیم. در بحث خاطرات که حوزه کاری من است راویان و از جمله مدیران باید به اخلاص، حساسیت به بیت المال، مهرورزی، اعتماد، جدیت و پشتکار در کار متعهد باشند. اگر در هر عرصه‌ای علاقه مندان به خاطرات خودشان را ملزم به انجام اخلاقیات کنند وضعیت فرهنگی ما دگرگون خواهد شد و دوگانگی از بین می‌رود.

دفاع مقدس: در خصوص دیگر کتاب‌های خود حرفی دارید؟

«لشکر خوبان»، «نورالدین پسر ایران» و «تولدی در هور» تا به امروز چاپ شده است. کتاب «یک گلوله یک جعبه شیرینی» به روز تاریخی ۲۹ بهمن ۵۶ و قیام مردم تبریز می‌پردازد که برای نوجوانان کار شده است و گزارش مستندی از آن روز به قلم ساده‌تر و روان‌تر به چاپ رسیده.

«لشکر خوبان» و «نورالدین پسر ایران» کارهایی بود که زمان زیادی برای آن صرف شد. کارهای دیگری هم در دست انجام است که به اندازه بزرگی آن، وقت بیشتری را می‌طلبد و کاری نیست که در ۳ یا ۴ سال به ثمر برسد.