تبعید آیت الله مدرس و ناآرامی در تبریز در اسناد وزارت خارجه آمریکا

مجلس هفتم در 5 اکتبر 1928 کارش را آغاز کرد. پس از آن، روند حوادث سریع‌تر شد. تریت در گزارشی مورخ 18 اکتبر 1928 دستگیری مدرس را گزارش می‌کند: «چند روز پیش مدرس، یکی از نمایندگان با نفوذ مجلس ششم دستگیر شد، و تا آنجا که خبر داریم همچنان در زندان به سر می برد. برخی می‌گویند که احتمالاً تبعیدش می‌کنند یا بلای بدتری سرش می‌آورند. برخی دلیل دستگیری‌اش را این مسئله می‌دانند که اخیراً با انتشار یکی از «شب نامه‌های» مشهور شاه و دولت را از جنبه‌های مختلف، به خصوص نحوه برگزاری انتخابات اخیر،‌ شدیداً مورد انتقاد قرار داده است. سفیر کبیر ترکیه که یکی از این شب‌نامه‌ها را دیده بود به من گفت که محتوای آن بسیار شدیداللحن است. یک وقت هم شایع شد که مصدق و تقی‌زاده نیز به سرنوشتی مشابه دچار شده‌اند، ولی معلوم شد که صحت نداشته است، اگرچه شایعات فوق چندان هم قوی نبود.»  فرین در گزارشی تحت عنوان «ناآرامی در تبریز» در 22 اکتبر 1928 از آشوب و دستگیری ملاهای با نفوذ شهر سخن می‌گوید: «احتراماً به اطلاع وزارت خارجه می‌رساند که در پی اجرای قانون جدید خدمت وظیفه اجباری ناآرامی اندکی در تبریز به وجود آمد. بنا بر گزارش حسنعلی‌خان آصف، کارمند کنسولگری تبریز، اعلامیه سربازگیری در بعد از ظهر 12 اکتبر در این شهر پخش شد. صبح روز بعد بازارها تعطیل شد و مردم در یک مسجد تجمع کردند و عده‌ای هم در بیت مجتهدین، میرزا صادق آقا و حاجی میرزا عبدالحسن آقا، بزرگان دینی تبریز، گرد هم آمدند. تلگرام‌های زیادی در مخالفت با سربازگیری و همچنین کلاه پهلوی و پیشنهاد کشف حجاب زنان به تهران ارسال شد. در 14 اکتبر، عده‌ای از مردم به سمت قرارگاه سربازگیری به راه افتادند که نیروهای قشون با شلیک هوایی جمعیت را متفرق ساخت. در 17 اکتبر، عده دیگری به سمت کنسولگری روسیه حرکت کردند، که هدفشان مشخص نبود، ولی ظاهراً قصد داشتند خود را تحت حمایت روس‌ها قرار دهند. شلیک چند گلوله هوایی کافی بود تا این جمعیت نیز متفرق شود. همان شب مجتهدین فوق و تجار بانفوذ شهر، از جمله کرباسی، وانامیکر* تبریز، دستگیر شدند. در 18 اکتبر، بازار کارش را از سر گرفت و به نظر می‌رسید که حرکت مردم خاتمه یافته است. مردم تبریز غیر مسلح هستند، و نیروهای نظامی مستقر در این شهر پرشمار و کارآمدند. بنابراین گمان نمی‌رود که شورشی جدی شروع شود.» فرین می‌افزاید: «اوضاع تهران آرام است، هر چند که بازاریان از قانون سربازی و اصلاح لباس  بد می‌گویند، و ده روز پیش، سید حسن مدرس*، یکی از ملاهای شهر و نماینده سابق مجلس، به اتهام آشوبگری دستگیر و به عراق تبعید شد. او در سال 1924 در برابر جنبش جمهوری‌خواهی جانب سلطنت‌طلبان را گرفت. حدود 10000 نیروی نظامی در تهران مستقر هستند که می‌توانند هرگونه مخالفت علنی با دولت را به سرعت سرکوب کنند.»  در 26 نوامبر 1928 تریت می‌افزاید: «در مورد ناآرامی‌ها مطلع شدیم که از زمان ارسال گزارش شماره 20 آقای فرین به تاریخ 22 اکتبر 1928، اتفاق مهمی نیفتاده است. مخالفت با سربازگیری همچنان ادامه دارد، ولی به حدی نیست که موجب ناآرامی شود.» 
همانطور که در بالا اشاره شد، کنسول فولر از مخالفت مردم با تخریب یک گورستان در رشت خبر داده بود. با فرا رسیدن دسامبر 1928 اوضاع به کلی تغییر کرده بود. حسنعلی آصف در تاریخ 6 دسامبر 1928 از تبریز به فرین می‌نویسد: «سیاست کلی شهرداری تعریض خیابان‌های شهر است. کار ساخت خیابان بسیار عریضی آغاز شده است که از مسجد آجری (درست رو به روی باغ ملی ایران) شروع می‌شود و درست به سمت بازار کشیده می‌شود، و بخشی از بازار را تخریب می‌کند و خدا می‌داند که به کجا ختم شود. همچنین قرار است بزرگراه ششکلان نیز تعریض شود و از باغشاه عبور کند. خیابان‌های دیگری هم قرار است تعریض شوند. ملاهای شهر می‌ترسند که اعتراضی بکنند. گورستان گجیل** (که بخش وسیعی از این منطقه را به خود اختصاص داده است) صاف شده و بقایای مردگان به اطراف پراکنده شده است. گفته می‌شود که قرار است در این مکان یک باغ ملی بنا شود.»  در 20 دسامبر 1928، آصف در نامه دیگری به فرین می‌افزاید: «مسجد آجری که رو به روی باغ ملی ایران قرار داشت یادتان هست: همین اخیراً شهرداری آن را خراب کرد تا جاده بسازد. چندین مسجد دیگر هم برای ساختن جاده ویران شده‌اند. می‌دانید که قبلاً کسی نمی‌توانست دست به تخریب مساجد بزند.»