نقبی به زندگی پروین اعتصامی

روز 15 فروردین 1320 پروین اعتصامی شاعر برجسته و خوش قریحه ایرانی به علت ابتلا به بیماری حصبه در 35 سالگی درگذشت.
پروین اعتصامی در 25 اسفند 1285 در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش یوسف اعتصام الملک از سکنه شفت و اصالتاً آشتیانی و مادرش اختر فتوحی از اهالی آذربایجان بود. پروین تنها دختر خانواده بود و چهار برادر داشت. اعتصام الملک پدر پروین از نویسندگان و مبارزان دوران مشروطه بود. او در سال 1291 به همراه خانواده اش از رشت به تهران مهاجرت کرد؛ به همین خاطر پروین از کودکی با مشروطه خواهان و چهره های فرهنگی آشنا شد و ادبیات را در کنار پدر و استادانی چون دهخدا و ملک الشعرای بهار آموخت. در دوران کودکی، زبان های فارسی و عربی را زیر نظر معلمان خصوصی در منزل و زبان انگلیسی را در مدرسه آمریکایی ها فراگرفت. او از حدود هفت سالگی شعر گفت.
  قریحة سرشار و استعداد خارق العاده پروین همواره باعث تعجب فضلا و دانشمندانی بود که با پدر او مراوده داشتند. در تیرماه سال 1303 دوره مدرسه دخترانه آمریکایی را که به سرپرستی خانم شولر در ایران اداره می شد با موفقیت به پایان برد و در جشن فارغ التحصیلی خطابه ای با عنوان «زن و تاریخ» ایراد کرد. پروین در تمام سفرهای پدرش در داخل و خارج ایران با او همراه بود و به گسترش دید و اطلاعات و کسب تجارب تازه می پرداخت. پروین در نوزده تیرماه 1313 با پسرعموی خود ازدواج کرد و چهار ماه پس از عقد ازدواج به کرمانشاه به خانه شوهر رفت. شوهر پروین از افسران شهربانی و هنگام وصلت با او رئیس شهربانی در کرمانشاه بود. اخلاق نظامی او با روح لطیف و آزاده پروین مغایرت داشت. او که در خانه ای سرشار از مظاهر معنوی و ادبی و به دور از هرگونه آلودگی پرورش یافته بود پس از ازدواج ناگهان به خانه ای وارد شد که یک دم از بساط عیش و نوش خالی نبود و طبیعی است همراهی این دو طبع مخالف نمی توانست دوام یابد و سرانجام این ازدواج ناهمگون به جدایی کشید و پروین پس از دو ماه و نیم اقامت در خانه شوهر، طلاق گرفت. با این همه او تلخی شکست را با خونسردی و متانت شگفت آوری تحمل کرد و تا پایان عمر از آن سخنی بر زبان نیاورد و شکایتی ننمود.
  در سال 1314 چاپ اول دیوان پروین اعتصامی، شاعره توانای ایران، به همت پدر ادیب و گرانمایه اش انتشار یافت. دیوان پروین، شامل 248 قطعه شعر می باشد، که از آن میان 65 قطعه به صورت مناظره است. اشعار پروین اعتصامی بیشتر در قالب قطعات ادبی است که مضامین اجتماعی را با دیده انتقادی به تصویر کشیده است. پروین به تشویق ملک الشعرای بهار در سال 1315 دیوان خود را منتشر کرد ولی مرگ پدرش در دیماه 1316 در سن 63 سالگی، ضربه هولناک دیگری به روح حساس او وارد کرد که عمق آن را در مرثیه ای که در سوگ پدر سروده است، به خوبی می توان احساس کرد.
دیوان وی تاکنون بارها به چاپ رسیده است. یک قسمت از اشعار پروین پیش از آنکه به صورت دیوان منتشر شود در مجلد دوم مجله بهار که به قلم پدر او یوسف اعتصام الملک انتشار می یافت چاپ می شد. او مدتی در کتابخانه دانشسرای عالی تهران سمت کتابداری داشت و به کار سرودن اشعار خود نیز ادامه می داد. پروین اعتصامی در تمام سروده‌های خود راه تاریک زندگی را با پند و اندرز روشن می‌کرد. اشعار پروین اعتصامی بیشتر در مورد مسایل اجتماعی و ظلم و بیداد شاهان و فقر عمومی است.
  اشعار او را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: دسته اول که به سبک خراسانی گفته شده و شامل اندرز و نصیحت است و بیشتر به اشعار ناصرخسرو شبیه‌است. دسته دوم اشعاری است که به سبک عراقی گفته شده و بیشتر جنبه داستانی به ویژه از نوع مناظره دارد و به سبک شعر سعدی نزدیک است.
 ملک الشعرای بهار او را ملکه شعرای زن (سیدة الشعرا) نامید و روزنامه‌ها و نشریات از تولد ستاره‌ای در جهان شعر فارسی سخن گفتند. این دفتر چندین بار به چاپ رسید و در سال 1315 نشان درجه 3 علمی وزارت معارف را نصیب گوینده‌اش کرد.
سرانجام پروین اعتصامی به بستر بیماری افتاد و پس از 12 روز در شب 16 فروردین 1320 به علت بیماری حصبه چشم از جهان فروبست و در کنار پدری که محبوب‌ترین موجود زندگی او بود، در مقبره خانوادگی اعتصامی، در صحن قم به خواب ابدی فرو رفت.
پروین اعتصامی که بیش از 35 سال در جهان نزیست شاعری بود بیدار و هوشیار، اخلاق گرا، سنت پرست و پندآموز که در برابر بی‌عدالتی‌های اجتماعات بشری سر بر می‌آورد و می‌کوشد با زبان رمز و تمثیل، اندیشه‌های انسانی خود را در دفاع از فرودستان جامعه ابراز کند.
منابع :
-    همشهری آنلاین، چهارشنبه 6 آبان 1388
-    وب سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران