انگلیس و تجزیه ایران
اشاره
قلمرو ایران عصر پهلوی و به خصوص ایران بعد از از دست دادن بحرین، به اعتقاد تمامی مورخین، کوچکترین ایرانی است که بر صفحه جغرافیای جهان نقش بسته است. دلیل این واقعیت، یکی نقش مستقیم استعمارگران به ویژه استعمار انگلیس در تجزیه خاک ایران و دیگری همکاری و مساعدت و یا روحیه ذلت‌پذیری دولتهای مستبد و خود فروخته دو سلسله قاجار و پهلوی است. در زمان حاکمیت این دو سلسله بسیاری از بخشهای ایران از پیکره اصلی جدا شد و بیشترین خیانت‌ها به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران صورت گرفت.
«گذرستان» حاضر با عنوان «انگلیس و تجزیه ایران» بخش‌هایی از نقشه‌های انگلیسیها در تجزیه خاک ایران را تشریح کرده است.
روز 13 مهر 1300 روزنامه «ستاره ایران» نوشت: «گزارش‌ها حاکی از آن است که سرگرد نوئیل انگلیسی با پرواز بر فراز کردستان، اوراقی را در میان مردم این منطقه پخش کرده است که نوشته‌های آن این مردم را به شورش علیه دولت مرکزی تشویق کرده و ایشان را به جدایی از ایران و تشکیل دولت کردستان مستقل تحریک می‌کند. آنها (انگلیسیها) با حمایت از سردار رشید در کردستان و امیراعظم کلهر، ایشان را به ایجاد...
رخداد انقلاب مشروطه در جنوب ایران،به‌ویژه بندر بوشهر، و ایستادگی انگلستان در برابر نیروهای مشروطه‌خواه بوشهری از سال 1909/1327 ق به بعد،به زیان آن تمام شد.با توجه به اینکه در قیام عمومی مردم بوشهر برضد محمد علی شاه قاجار، سرپرسی کاکس نماینده سیاسی انگلیس در خلیج فارس به طرفداری از نیروهای دولتی موضعگیری کرد،مأموران آلمانی،و به خصوص واسموس،این اقدام انگلیسیها را وسیله‌ای در...
فعالیت‌های مبلغان مذهبی در ایران و دنیای اسلام و دیگر سرزمینهای جهان، بخشی بنیادین از مجموعه فعالیت‌های استعماری جهان غرب طی قرون اخیر است که تاکنون تمامی ابعاد و زوایای آن مورد پژوهش قرار نگرفته است. از زمان افزایش قدرت کلیسا در طول دوران قرون وسطی و انباشت سرمایه در دستگاه کلیسا، دربار پاپ به سرمایه‌گذاری در راه ترویج آئین مسیح در دیگر سرزمین‌ها روی آورد که این امر به یکی از...
هرات شهری کهن و باستانی از قلمرو خراسان بزرگ است که بر پایه افسانه‌ها، لهراسب، پادشاه کیانی بنیاد آن را گذاشته است. هرات تا پیش از هجوم مغول‌ها از رونق ویژه‌ای برخوردار بود اما با این تهاجم وحشیانه، این شهر هم از آسیب و ویرانی مصون نماند. با این همه در دوره ایلخانی، مجد و عظمت آن دوباره احیا شد در دوره شاهرخ شاه، پایتخت قلمرو تیموریان به هرات انتقال یافت. با به قدرت رسیدن صفوی‌ها ، هرات...
حوزه حکمرانی خاندان علم واقع در شرق ایران و در یک منطقه بسیار گسترده و طولانی در سراسر مرزهای شرقی از ابتدای نیمه جنوبی استان خراسان تا منتهی‌الیه جنوبی ایالت سیستان بود. این ناحیه که سراسر از بیابانهای لم‌یزرع و ارتفاعات مختلف در بخشهای شمالی و دشتهای خشک و سوزان پوشیده شده بود به دلایل مختلف مورد توجه قدرتهای استعمارگر بود. یکی از مهم‌ترین این دلایل هم‌جواری این ناحیه با کشور...
تحولاتی که در قاره اروپا روی داد، موجب کشیده شدن میدان رقابت کشورهای اروپایی به دیگر قاره‌ها به خصوص آسیا شد. یکی از سرزمینهایی که اهمیت زیادی برای دولتهای اروپایی داشت، هندوستان بود. در جریان رقابت اروپاییها برای تسلط بر هندوستان، سرزمینهای مجاور آن به عنوان معابر دسترسی بر آن سرزمین، اهمیت خاصی یافت . یکی از این نواحی بلوچستان بود. انگلیسیها که توانسته بودند، دست دیگر رقیبان خود را از...
روابط دیپلماتیک میان ایران و انگلیس از 1212 ق./ 1798 با اعزام مهدیعلی‌خان حشمت جنگ از طرف حکومت هند به ایران آغاز شد. آمدن این شخص به ایران برای آن بود تا فتحعلی‌شاه را قانع کند که به زمانشاه درانی پادشاه قدرتمند افغانستان اعلان جنگ بدهد تا توجه او از هند، به ایران معطوف شود. قبل از آن که مهدیعلی‌خان به تهران برسد، ناپلئون با لشکرکشی به مصر، به شکل جدی‌تر مستعمره انگلیس یعنی مصر را مورد...
بحرین سرزمین مرواریدهای درخشان و چشمههای آب شیرین در طول ساحل غربی خلیج فارس واقع است. این سرزمین از پانصد سال قبل از میلاد مسیح جزئی از خاک اصلی ایران و پایگاه کشتیهای پادشاهان ایران بوده است. این سرزمین، تاریخی کهن و پرفرازونشیب داشته است. بحرین از سرزمینهای ثروتمند خلیج فارس محسوب میشود؛ همین رونق و ثروت موجب شده که بسیاری از کشورها چشم طمع به این سرزمین داشته باشند و به تبع این ویژگی...
دوره قاجاریه از شگفت‌انگیزترین ادوار تاریخ ایران است. دوره‌ای است که قدرتهای بزرگ جهان از اقصی نقاط دنیا به علل گوناگون چشم به آن داشتند. ایران مرکزی شده بود که تمام قدرتها دور آن دایره زده بودند ـ دایره‌ای بی‌ثبات و ناآرام که هرگوشه‌اش میل به درون داشت، به عبارت روشن‌تر به صورت طعمه ای درآمده بود که کرکسان هزار هزار گرد او را گرفته بودند و بر سر استفاده از موقع جغرافیائی و...
در کشوری چون ایران که به لحاظ موقعیت جغرافیایی از دیرباز صحنه تعارض و رویارویی بسیاری از قدرتهای خارجی بوده، طبیعی است تحولات تاریخی آن نیز به دور از نقش و تاثیر عامل خارجی نیست. همچنین طبیعی است که میان عملکرد عوامل مزبور بیش از هر جای دیگر بر بخشهای مرزی ایران تاثیر گذاشته است. آنچه بیشتر اوقات جنبه‌ای غیر طبیعی می‌یابد برداشت‌ها و تعبیرهای غالبا دور از واقع و ناقص ما از این...
اگر دوران حکومت صفوی را آغاز روابط سیاسی ـ اقتصادی ایران با دول خارجی بنامیم، دوران حکومت قاجار را باید آغاز روند وابستگی سیاسی ـ اقتصادی ایران نامید. در این دوره دخالتهای خارجی در امور داخلی ایران مشکلات و موانع اقتصادی را افزایش داد. دوره قاجار آغاز تغییرات بنیادی در فرهنگ جامعه ایران هم بود. ایران در عصر قاجار موقعیت استراتژیکی مهمی پیدا کرد. انگلستان به سرزمین ایران و بنادر جنوبی آن به...
و طرح موضوع ایران به لحاظ موقعیت استراتژیک خاص ناشی از هم‌جواری با امپراتوری روسیه، همواره چونان سپر بلایی در برابر دست‌اندازی به سرزمین هند، در رویکرد سیاسی انگلستان از اهمیت سرشاری برخوردار بود. از این رو، حضور و نفوذ در دربار قاجار می‌توانست در ایفای نقش مورد انتظار از ایران مؤثر واقع گردد. از این رو برای اداره مستعمرات خود به نیروهای محلی نیاز داشتند. انگلستان بار دیگر سیاست...
در واپسین سالهای سده هجدهم میلادی، حوزه سوداگری و دلبستگیهای سیاسی، دیپلماسی و نظامی انگلستان بیش از پیش در منطقه خلیج فارس رو به گسترش بود. با این حال انگلستان نمی‌توانست به ویژگیهای حاکم بر منطقه خلیج فارس و همسایگان خاوری ایران بی‌اعتنا بماند، به ویژه آن که رقیبانی سرسخت مانند فرانسه و روسیه تزاری در همین منطقه منافعی را جستجو می‌کردند. پس از برقراری حکومت ناپلئون...
فعالیت‌های مبلغان مذهبی در ایران و دنیای اسلام و دیگر سرزمینهای جهان، بخشی بنیادین از مجموعه فعالیت‌های استعماری جهان غرب طی قرون اخیر است که تاکنون تمامی ابعاد و زوایای آن مورد پژوهش قرار نگرفته است. از زمان افزایش قدرت کلیسا در طول دوران قرون وسطی و انباشت سرمایه در دستگاه کلیسا، دربار پاپ به سرمایه‌گذاری در راه ترویج آئین مسیح در دیگر سرزمین‌ها روی آورد که این امر به یکی از...
پس از پایان جنگ اول نفت در خلیج فارس، 1991/1268ش، دولت امارات متحده عربی خواهان واگذاری جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از سوی ایران به امارات شد. پس از آن در بیانیه‌های پایانی اکثر سازمان‌های همکاریهای منطقه‌ای اعراب شامل شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب، این درخواست تکرار شده بود. حال آنکه از نظر دولت ایران مسئله جزایر در سال 1971م/1350 خاتمه یافته بود و سوءتفاهمات موجود در روابط دو...
هدف از این مقاله بررسی نقش رذیلانة انگلستان در تاریخ معاصر جهت تجزیه و تقسیم ایران است. این نقش رذیلانه هنوز هم به قوت خود باقی است و مطمئناً در حرکتهای تجزیه‌طلبانه بعد از پیروزی انقلاب و زمان حال نیز دست‌های پیدا و پنهان پیر استعمار دیده میشود. با اشارة کوتاهی به یکی از دوره‌های تاریخی تقسسیم ایران به اصل مطلب می‌پردازیم. تقسیم ایران بین روسیه و عثمانی در اواخر دورة صفوی به دنبال...
از جمله شرق‌شناسان و سفرنامه‌نویسانی که در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم دو بار به ایران سفر کرده، جرج ناتانیل کرزن بوده است. وی در سال 1889م برای اولین بار با عنوان خبرنگار به ایران سفر نمود. کرزن درباره علت این سفر چنین می‌نویسد: «هنگامی که راجع به موضوع موردنظر خود [ایران] بررسی بیشتری نمودم به این حقیقت پی بردم که منابع اطلاعاتی ما در باب ایران بسیار ناقص است». غایت سفر وی به...
یک سیاستمدار انگلیسی در یک جمله تاریخی گفته است: «ما دوست و دشمنی نداریم؛ دوستان و دشمنان ما را منافع ما تعیین می‌کنند» از جمله دولتهای استعماری که همواره چشم طمع بر خلیج فارس و کرانه‌های آن داشت، کشور انگلستان بود که پیرو این جمله تاریخی یکی از سیاستمداران خود که می‌گفت: «ما دوست و دشمنی نداریم؛ دوستان و دشمنان ما را منافع ما تعیین می‌کنند»، حرکت برای...
تاریخ جدید بوشهر، با پادشاهی نادرشاه افشار (1747-1736م/1160-1149ه . ق) آغاز میشود. سیاست دریایی نادر در مبارزه با عثمانی‌ها و گسترش قلمرو دریایی در خلیج‌فارس موجب توجه به این بندر و توسعة آن گردید. بوشهر، در طول سلطنت کریم‌خان زند (1779-1757م/ 1193-1171ه ق) بر بندرعباس و بندر ریگ، دو رقیب عمده خویش، برتری یافت و تا پایان قرن هجدهم با تصرف بصره توسط قوای زندیه، بندر اصلی و عمده سراسر خلیج‌فارس...
از بنادر بزرگ و مهم ایران است که قریب به یک صد سال است، به عنوان مرکز بنادر جنوب کشور شناخته می شود. استان بوشهر با 705 کیلومتر مرز آبی با خلیج همیشه فارس از شاه راه های اصلی محسوب می گردد. قبل از ورود دین اسلام به ایران، بندری به نام بوشهر اساساً وجود نداشته است و آبادی در دو فرسنگی سمت جنوب بوشهر در ساحل دریا بوده که آن جا را "ریشهر" می نامیده اند. به قول مؤلفین" فارسنامه ناصری" و"گنج...
در سوم شهریورماه 1320 نقطه تاریکی را بر تارک پهلوی اول نگاشت، همو که با بی کفایتی و بی لیاقتی اش و عدم تدبیر و زمان شناسی، موجب شد که خاک ایران عزیز توسط چکمه پوشان استعمارگر اشغال شود و عزت و شرافت مردم لگد مال شود. در این روز دو قدرت استعماری روس و انگلیس در پی جنگ جهانی دوم به ایران حمله کردند وارتش بی کفایت رضا شاه فقط توانست سه روز مقاومت کند. این رویدادها با عنوان وقایع شهریور 20 در تاریخ ایران...
