کریم سنجابی
اشاره
دکتر کریم سنجابی سیاستمدار ایرانی، نماینده مجلس شورای ملی، استاد حقوق و از رهبران دو گروه سیاسی یعنی «جبهه ملی ایران» و «حزب ایران» بود. او همچنین وزارت فرهنگ در دولت محمد مصدق را نیز بر عهده داشت. پس از پیروزی انقلاب نیز از زمان تشکیل دولت موقت به ریاست مهندس مهدی بازرگان تا ۲۷ فروردین ۱۳۵۸، نامش به‌عنوان اولین وزیر امور خارجه دولت موقت و اولین وزیر خارجه جمهوری اسلامی ثبت گردید. دکتر کریم سنجابی در ۱۳ تیر ۱۳۷۴ پس از ۹۲ سال زندگی به دیار باقی شتافت.
«گذرستان» حاضر به بررسی زندگی‌نامه و خطوط فکری دکتر کریم سنجابی و نقش و جایگاه وی در هدایت جبهه ملی پرداخته است.
کریم سنجابی که حضور در عرصه سیاسی را از ایل خود فراگرفته بود، در ایام نوجوانی با یکی از سیاستمداران چپ‌گرای ایران رابطه نزدیکی داشت، اما دست زندگی او را به جبهه ملی کشاند کریم سنجابی فرزند قاسم‌خان سردار ناصر، در سال 1283ش در کرمانشاه به دنیا آمد. تبار او از ایل کُرد سنجابی است که سال‌ها در منطقه ماهیدشت (نزدیکی کرمانشاه) حفاظت از سرحدات در مقابل تجاوز نیروهای عثمانی و طوایف آن سوی مرزهای...
شهید آیت الله دکتر «سیدمحمد حسینی بهشتی» در یکی از سخنرانی های خود پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شرحی مبسوط و بسیار دقیق داده اند از دو واژه ای که در سال های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی، کاربرد فراوانی داشت: «خط سازش» و «خط امام» با هم این سخنان طلایی و گرانشنگ را بازخوانی می کنیم. فرمایشاتی که اتفاقا این روزها هم از عینیت فراوانی برخوردارند: «...حدود 16 ماه قبل عده‌ای از...
پیش در امد : متن پیش رو بخشی از کتاب خاطرات سنجابی است که از سلسه مصاحبه هایی بر گرفته شده که درمهرماه ۱۳۶۲ در آمریکا با دکتر سنجابی توسط آقای ضیا صدقی از بنیاد تاریخ شفاهی ایران دانشگاه هاروارد انجام شده اند . ارزش تاریخی این مطالب در این است که موضوع نخست وزیری دکتر بختیار را در بستر تاریخی خود و از دیدگاه تشکل و گروهی ارائه می کند که بختیار موقعیت خود را برای دریافت پیشنهاد مسئولیت نخست...
از نخستین اقدامات نظام بعد از انقلاب، انطباق قوانین با شرع اسلام بوده است، در همین راستا لایحه قصاص توسط شهید بهشتی، به مجلس ارائه شد. شورای عالی قضایی نیز لایحه قصاص را با کمک پنج فقیه شامل آیات «بهشتی، جوادی آملی، قدوسی، موسوی اردبیلی و ربانی املشی» تهیه و پس از به تصویب رساندن در دولت در قالب یک لایحه به مجلس تقدیم کرد. پس از طرح این لایحه مخالفت‌هایی در میان برخی سیاسیون و اساتید...
جبهه ملى را نمى‌توان حزبى واحد تلقى کرد، بلکه مجموعه‌اى از شخصیت‌هاى بازارى، روحانى و احزاب و تشکل‌هاى سیاسى مختلف بود که با هدفى مشابه در کنار مصدق گرد آمده بودند. با توجه به عدم قدمت لیبرالیسم در ایران - در مقام مقایسه با غرب - به نظر مى‌رسد رهیافت سلبى از آن بیشتر راهگشا و معرِّف بوده است که با ویژگى‌هایى از قبیل استبدادزدایى و نفى انحصار شناخته مى‌شود. لیبرالیسم ایرانى با وجهه...
"جبهه ملی" در خردادماه سال 60 بیانیه‌ای علیه لایحه اسلامی "قصاص" صادر کرد و ضمن "غیرانسانی" خواندن این حکم اسلامی، هواداران خود را به راهپیمایی در مسیر خیابان انقلاب به سمت دانشگاه تهران، در بعد از ظهر روز 25 خرداد دعوت کرد. صبح آن روز امام خمینی(ره) در میان جمعی از اقشار مختلف مردم بیاناتی ایراد کردند که موارد و نکاتی از آن، از جمله انتقاد شدید و صریح به بنی صدر، اعلام ارتداد...
حزب در مفهومی عام و ساده، گردهمایی مردمی است که دارای دیدگاههای مشترک هستند و برای رسیدن به اهدافی یکسان باهم کار می‌کنند. نگاهی گذرا به تاریخچه احزاب نشان از قدمت دیرین آن دارد تا جاییکه می‌توان دوران رم باستان را که مردم به دو گروه پاتریسین و پله‌بین تقسیم می‌شدند به عنوان خاستگاه پیدایش احزاب درنظر گرفت. هرچند باید تفاوت‌های بنیادینی در مقایسه حزب میان دوران معاصر و دوران گذشته در...
به گزارش سرویس فضای مجازی خبرگزاری فارس، روزنامه «وطن امروز» طی مطلبی نوشت: اگرچه شکل‌گیری جبهه ملی به رهبری دکتر مصدق به سال 1328 و قبل از انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی برمی‌گردد اما فراز و نشیب‌های زیادی بر سر راه این جبهه وجود داشته تا آنجا که برخی بازه فعالیت آن را به 4 دوره تقسیم می‌کنند، 4 دوره‌ای که با معلق‌شدن نسبتا کامل فعالیت‌های جبهه ملی و احیای دوباره آن از...
۱۸ مهر ۱۳۲۸ ش، ۱۹ تن از رجال سیاسی از جمله دکتر محمد مصدق، به عنوان اعتراض به انتخابات دوره شانزدهم مجلس به دربار رفته و در آنجا متحصن شدند. همان افراد در روز اول آبان در منزل دکتر مصدق جبهه ملی ایران را تشکیل دادند. به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، در 18 مهر 1328ش، نوزده تن از رجال سیاسی از جمله دکتر محمد مصدق، به عنوان اعتراض به انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی به دربار رفته و در آنجا...
از: 20ه 12 تاریخ: 27/12/36 به : 312 شماره: 26652/20ه 12 موضوع: اظهارات مهندس بازرگان صبح روز چهارشنبه 24/12/36 ملاقاتی بین یکی از طرفداران داریوش فروهر با مهندس بازرگان صورت گرفت مهندس بازرگان ضمن گفتگو درباره مسایل روز اظهار داشت در شرایط فعلی باید از نقش روحانیت در مبارزه علیه دستگاه استفاده کرد چون جبهه ملی یک دهم روحانیت در بین مردم نفوذ ندارد و مردم مملکت اکثراً عوام هستند و تعصب مذهبی داشته و از...
طی سال های پس از انقلاب مشروطه جریان فکری ناسیونالیسم بدل به نیروی سیاسی نیرومندی شد و به ویژه با روی کار آمدن خاندان پهلوی به ایدئولوژی نظام حکومتی ایران بدل شد. اما آنچه معنادار می نماید همزمانی این تحول با تحولات داخلی، منطقه یی و جهانی طی دهه های نخست قرن حاضر یعنی انتقال قدرت از قاجار به پهلوی، اهمیت یافتن هر چه بیشتر ایران در معادلات منطقه یی و جهانی به دلیل موقعیت ژئوپولتیک و همجواری با...
"پس از قضایای دولت موقت و برکناری جناح میانه رو لیبرال از صحنه سیاسی کشور و حاکمیت رسمی حزب الله بر کشور از سال 1360، نهضت آزادی رفته رفته از انقلاب، امام و نیروهای انقلاب دور گشته و تبدیل به یک نیروی اپوزیسیون شد و به نوعی، در وحدت تاکتیکی و عملی به نیروهای ضد انقلاب و منافقین نزدیک شد". به نظر میرسد هم اکنون در یک فیلم چند قسمتی با پرده های گوناگون هستیم. این فیلم در چند فاز با بازیگران مختلفی...
محرمانه 4 فوریه 1979 ـ 15 بهمن 1357 از: سفارت آمریکا، تهران ـ 1748 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی موضوع: سنجابی رهبر مخالفین در مورد وضعیت جاری نظر می‌‌دهد 1- (محرمانه- تمام متن) 2- خلاصه: در یک مکالمه زیرکانه سنجابی این عقیده را ابراز نمود که خمینی از ایده یک شورای انقلاب اسلامی یا یک مجمع بزرگ قانون اساسی صرفنظر کرده است. به نظر میرسد که او به موضع رقابتی با خمینی بازگشته است، هر چند که این را...
اگرچه شکل گیری جبهه ملی به رهبری دکتر مصدق به سال 1328 و قبل از انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی برمی‌گردد، اما فراز و نشیب‌های زیادی بر سر راه این جبهه وجود داشته تا آنجا که برخی بازه فعالیت آن را به چهار دوره تقسیم می‌کنند؛ چهار دوره‌ای که با معلق شدن نسبتاً کامل فعالیت‌های جبهه ملی و احیای دوباره آن از هم تفکیک می‌شود. بازه فعالیت جبهه ملی چهارم از سال 1356 آغاز می‌شود و تا...
شکل‌گیری افکار و عقاید سیاسی نوین در ارتباط با اوضاع و شرایط سیاسی اقتصادی حاکم بر هر جامعه و قدرت بسیج و تجهیز سیاسی آن و جنبشهای سیاسی، اجتماعی که برای تحقق آنها شکل می‌‌گیرند از موضوعات مهم مورد توجه هر جامعه شناس سیاسی است در ایران نیز بعنوان کشوری که محل تلاقی و برخورد سه لایه از تمدن‌های متفاوت ایران، اسلام و غرب است، افکار سیاسی ای تکوین یافت که هر یک به تشکیل سازمانها،...
دولت موقت متشکل از نیروهاى ملى (جبهه ملى) و ملى - مذهبى (نهضت آزادى) بود. به نظر مى‌رسد رفتارهاى سیاسى این دولت از پیشینه‌ها و گرایش‌هاى فکرى و محفلى آنها نشأت مى‌گرفت. براى تبیین مسأله در این مقاله، ویژگى‌هاى فکرى و عقیقى این دو محفل و مواضع سیاسى آنها در قالب دولت موقت و نیز مقایسه ویژگى‌ها و رفتارهاى سیاسى آنها ارائه شده است. گرایش‌هاى گریز از مرکز جبهه ملى را نمى‌توان حزبى...
«جریان‌شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی ایران (1380-1357)» عنوان کتابی است که نویسنده در نخستین صفحه، آن را این‌گونه معرفی کرده است: «این مجموعه، گزارش طرحی تحقیقاتی است که بنا به پیشنهاد معاونت فرهنگی اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک، به تصویب دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده و با پشتیبانی و تأیید دبیرخانه، گروه تحقیق جهاد دانشگاهی به عنوان مجری طرح انتخاب شده است.» مهندس...
رابطه جبهه ملی و علی امینی با فراز و فرودهایی همراه بود که در نهایت منجر به قطع رابطه شد تا جایی که رهبران و اعضای جبهه ملی حاضر نشدند امینی را در برنامه های اصلاحی اش همراهی کنند. جبهه ملی و هواداران آن به واسطه امضای قرارداد کنسرسیوم، دل پری از امینی داشتند و از این رو بود که مجدد بحث ملی شدن صنعت نفت را در زمان نخست وزیری امینی مطرح کردند. درباره عدم همکاری و مشارکت جبهه ملی با امینی و ریشه...
وقتی دکتر سنجابی از حضرت امام درخواست ملاقات کرد، امام فرمودند او باید از طرف جبهه ملی تکلیف خود را در مورد رفتن شاه مشخص کند، بعد تشریف بیاورد. در سال 1343 جبهه ملی به علت استعفای دسته جمعی اعضای اصلی آن به استثنای مهندس کاظم حسیبی عملاً منحل شد. استعفا هم به علت اختلاف نظر بین دکتر مصدق که در احمد آباد در حبس خانگی به سر می برد با اعضای جبهه ملی بر سر چگونگی تجدید ساختار آن بود و چون اعضای شورا...
