کمیته مشترک
اشاره
در اواخر دهه 1340 با افزایش حرکت‌های مسلحانه گروه‌های سیاسی، عملیات متقابل نهادهای امنیتی و اطلاعاتی کشور نیز رو به فزونی نهاد. اما در روند سرکوب مبارزین، برخوردهایی بین مراکز و نهادهای امنیتی، انتظامی و اطلاعاتی کشور روی داد. در اواسط سال 1350 شورای امنیت کشور برای ایجاد هماهنگی بین قوای امنیتی و اطلاعاتی در برخورد با مخالفین، تشکیلاتی با نام «کمیته مشترک ضد خرابکاری» با مشارکت ساواک، ارتش، شهربانی و ژاندارمری ایجاد کرد. اما این کمیته به سرعت زیر سلطه مطلق ساواک در آمد و به مرکزی برای بازجویی، شکنجه، و قتل مبارزین تبدیل شد.
«گذرستان» حاضر دربرگیرنده گزارشها و خاطراتی از عملکرد «کمیته مشترک ضد خرابکاری» است.
(خاطرات طاهره سجادی)آزادی؛ بدون عفو ملوکانه33 سال گذشته است، اما هنوز هم هر بوی سوختگی، طاهره را یاد مرد نیمه عریانی می‌اندازد که در کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک شهربانی، به تختی فلزی بسته شده بود و گوشت تنش، ذره ذره روی چراغ الکلی می‌سوخت. هنوز هم هر شمعی، شعله ترسی کهنه را در دلش روشن می‌کند از شب‌هایی که موم داغ روی پوستش می‌چکید تا اعتراف کند، هنوز هم بعضی وقت‌ها طاهره، ناگهان از خواب می‌پرد...
(گفتگو با جلال رفیع)استاد جلال رفیع برای تمام کسانی که در سال های آغازین پیروزی انقلاب، رویدادهای سیاسی جامعه را از طریق روزنامه کیهان و اطلاعات پیگیری می کردند، بس آشنا و خاطره انگیز است. او با کوله باری از خاطرات و تجربیات دوران انقلاب و با شور و انگیزه ای زایدالوصف، به بازنمائی و تحلیل واقع گرایانه رویدادهای جاری می پرداخت. هر چند او هم اینک کمتر، و در عرصه ای متفاوت می نویسد، اما نام او همواره در...
بازجوهای کمیته مشترک ضدخرابکاری وقتی می دیدند مبارزان در مقابل انواع شکنجه های جسمی مقاومت می کنند و حاضر به همکاری نیستند، دست به اعمالی ناجوانمردانه می زدند تا به خیال خود بتوانند مقاومت آنها را درهم بشکنند. از این رو، دراین گونه مواقع روح و روان زندانی را هدف می گرفتند و درصدد برمی آمدند تا روحیه او را متلاشی کنند. در یکی از روزهای 1356 دختر جوانی را به کمیته آوردند. او دانشجوی مذهبی بود که بسیاری...
اتاق شکنجه در طبقه سوم زندان زنان، مقابل اتاق شماره 11 بود. من تقریباً تیر و مرداد 52 را در آنجا به سر بردم. اتاق شکنجه حدوداً 4×3 متر بود. یک تخت فلزی به ابعاد تقریبی 2/1×2 متر، طنابی برای بستن دست ها و پاها به تخت، چند عدد شلاق در اندازه ها و ضخامت های مختلف، یک باطری ماشین برای تأمین برق باتوم الکتریکی و... از جمله وسایل این اتاق بود.وقتی متهم را به اتاق شکنجه می آوردند، اگر مهم بود، چند بازجو او را احاطه...
خاطرات زندانیان سیاسی زمان طاغوت اگر چه ممکن است به ظاهر تلخ و عذاب آور باشد اما خوب که نگاه می‌کنی تماما مقاومت و ایمان جوانانی را می‌بینی که به خاطر هدفی که دارند از همه چیز خود گذشته اند. آنچه می‌خوانید خاطره ای است از کاوه داداش زاده که ایشان از جمله هزاران زندانی سیاسی زمان طاغوت هستند که نقل می‌کنند: *بوی سر مست‌کننده خورشت قیمه فضای کوچک سلول را پر کرده بود. نزدیک به هشت ماه بود که...
می گویند عشق، بهای سنگینی دارد اما او بهای عشق را غریبانه پرداخت. روزی که به اینجا آورده شد چشمهایش بسته بود نه اینکه بخواهند آنها ببندند، چشم هایش را به زور بسته بودند و روزی که از اینجا رفت بازهم با چشم بسته رفت اما اینبار خودش می خواست چشم هایش بسته باشد. می خواست چشم هایش را ببندد تا دیگر اینهمه پلیدی را نبیند، او چشم هایش را بست تا در ترک های دیوار عشق جوانه های آزادی برویاند. او رفت تا...
کتاب «جلوه‌های ذکر خدا در زندان‌های رژیم پهلوی» با تدوین علی مرتضوی قهی، نخستین بار در غرفه موزه عبرت ایران عرضه شد. این اثر شامل برگزیده خاطرات جمعی از زندانیان سیاسی قبل ازانقلاب در6 فصل با عنوان‌های «دین و اعتقادات»، «قرآن و هدایت»، «نماز و مقاومت»، «دعا و مصونیت»، «رمضان و مغفرت» و «عاشورا و شجاعت» است. نویسنده «جلوه‌های ذکر خدا در زندان‌های رژیم پهلوی» در آغاز هر فصل موضوع خاطره‌نگاری را...
: شهید مراد نانکلی به عنوان یکی از سمبل های مقاومت شناخته می شود. وی که جوانمرداته در برابر ساواک ایستاد و اطلاعات همرزمانش را آشکار نساخت تا در اثر شکنجه در ۱۹ شهریور ۱۳۵۳ به شهادت برسد، در حالیکه طبق حکم دادگاه حدود ۶ ماه دیگر به آزادی او نمانده بود. برای فهم حجم شکنجه کافی است بدانیم که شهید امیرمراد نانکلی از بدنی قوی برخوردار بود و در میان دوستانش به «بچه رستم» معروف بود و در مسابقات زندان...
تا قبل از سال 1350 کمیته مشترکی برای مبارزه با مخالفین رژیم شاه وجود نداشت ، شهربانی و ساواک هر یک برای خود کار می کردند ، جداگانه تعقیب و مراقبت و دستگیر می کردند ، حتی ضد اطلاعات ارتش هم برای خودش کارهایی انجام می داد ، پیش می آمد که گاهی بر سر سوژه ای هم شهربانی کار می کرد و هم ساواک . این رویه اختلالاتی را پیش آورده بود ، مثلاً در جریان دستگیری افراد متهم به ربودن شهرام (پسر اشرف پهلوی) ناهماهنگی شدیدی...
من فرنگیس قاسمی فیض آباد هستم در سال 1336 به دنیا آمدم، متاهل هستم و 4 فرزند دارم که 2 فرزند پسر و 2 فرزند دختر، که فرزند بزرگم مدرک فوق دیپلم دارند و مشغول کار هستند ، فرزند دومم لیسانس است و که در حال حاضر خود را برای فوق لیسانس آماده می کنند و فرزند سومم که دختر بزرگم هستند ایشان ترم آخر هستند و به امید خدا لیسانس می گیرد، متاهل می باشند. برای من اولین چیزی که شروع شد این بود که مطالعه داشتم یعنی اول...
نامش مرضیه است. حدیدچی دباغ، به سال 1318 در شهر همدان و در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمده است. در روزگار مبارزه و در اوج مبارزات انقلاب، زمانی را که در زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک زندانی بوده است. چهره‌ای مصمم و مطمئن و پر از ایمان و صلابت دارد که هر کسی را به وجد می‌آورد. وقتی با او از خاطرات زندان آغاز سخن کردم گویی مسائل آنجا به یکباره در دل سوخته‌اش تداعی گردید و صدای سوزناکش حاکی از سوز دلی...
از سال 1356 که مسئله حقوق بشر و فضای باز سیاسی در ایران اعلام شد، ساواک روش جدیدی را در پیش گرفت. به این ترتیب که کادرهای مخفی را اگر دستگیر می‌شدند، پس از شکنجه با سیانور و سایر وسایل که احتمالاً مجهز به صدا خفه کن باشد از بین می‌بردند و این شاید به این علت بوده که از کادرهای مخفی که فکر می‌کردند بیشترین خطر را برای رژیم دارند می‌ترسیدند و به این وسیله آنها را از بین می‌بردند. در یک مورد خاص یک...
در اواخر دهه 1340 با افزایش حرکت های مسلحانه گروه های سیاسی مبارز و برانداز ، عملیات ضد براندازی و مقابله جویانه نهادهای امنیتی _ اطلاعاتی کشور نیز رو به فزونی نهاد ، اما در روند سرکوب حرکت و مهار مبارزین چند برخورد منجر به درگیری بین مراکز و نهادهای امنیتی و انتظامی و اطلاعاتی کشور روی داد ، در آذر 1349 شورای امنیت کشور برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی در چرخه برخورد با مبارزین و عملیات ضد براندازی ،...
بسیاری از مبارزان در سالهای قبل از انقلاب در زندان کمیته مشترک (موزه عبرت ایران) شکنجه شدند. آنچه در پی‌میآید گوشه ای از این شکنجه‌ها از زبان برخی از این انقلابیون است «کـمـیـتـه‌هـای مـشـتـرک» واقعا شکنجه‌خانه عجیب و طاقت‌فرسایی بود. صدای نعره‌ها و ضجه‌های مردان و زنانی که شکنجه می‌شدند و صدای خور خور کسی که بر اثر شکنجه در حال احتضار بود یا (در یکی دو مورد) دست به خودکشی زده بود، زندانیان...
زمانی که قیام 15 خرداد سال 1342 برپا شد شاید در دورترین آمال خوشبین ترین مبارز هم نمی گنجید که 15 سال بعد مبارزلتشان جواب دهد و انقلابشان به پیروزی برسد. پیروزی ای که در این سالها برای به دست آوردنش هزینه سنیگی را پراخت کردند. فشارهایی که در طول این مدت توسط رژیم پهلوی بر مبارزین وارد می آمد هر روز بیشتر و بیشتر می شد. اما به جای اینکه آتش مبارزین را خاموش کند آن را شعله ور تر می‌کرد. هر چه با انقلاب...
رژیم پهلوی که اوضاع را هر روز وخیم تر حس می‌کرد مبنا را گذاشت بر دستگیری هر کسی که حتی به عکس شاه هم چپ نگاه می‌کند. وقتی کسی پایش به زندان کمیته مشترک می‌رسید حسابش با کسانی بود که به واقع بویی از انسانیت نبرده بودند. شکنجه گرانی که اعمالشان حتی از حیوانات وحشی هم بدتر بود. خفقان کاملا در جامعه حس می‌شد اما امام خمینی(ره) آنچنان ملت را با سخنانش بیدار کرده بود که این مسائل نمی‌توانست وحشتی در دل...
ساختمانی در باغ ملی تهران است در تهران که در زمان حکومت پهلوی زندان زنان و بعد زندان کمیته مشترک ضد خرابکاری نام داشت و پس از انقلاب ۱۳۵۷ بازداشتگاه توحید نام گرفت و سرانجام در سال ۱۳۸۱ به موزه تبدیل شده و موزه عبرت نامیده شد.تاسیستاریخ ساخت بنای آن به زمان فتحعلی شاه قاجار بر می‌گردد. این بنا نخستین زندان مدرن ایران است که در دوران رضا شاه در سال ۱۳۱۱ توسط مهندسان آلمانی تکمیل گردید و به عنوان...
کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک و شهربانی در چهارم بهمن سال ۱۳۵۰ هجری شمسی تأسیس شد. دراین روز در راستای اجرای دستور محمدرضاشاه پهلوی، «کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک و شهربانی» درمحل زندان موقت اطلاعات شهربانی تشکیل شد. تشکیل این کمیته گامی در جهت هماهنگی میان عملکرد همه ادارات و سازمان‌هایی بود که به‌نوعی در ایجاد امنیت مورد نظر حکومت شاه در کشور ایفای نقش می‌کردند. تا پیش از دهه پنجاه شهربانی،...
انواع شکنجه را چندین مرحله بر متهمان اعمال می کردند و چندین بار آنها را به سلول برمی گرداندند و در وضعیتی دلهره آور در انتظار مرحله بعدی بازجویی و شکنجه نگه می داشتند .قانون تشکیل سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) در اسفند 1335 به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا و سپس به اعضای شاه رسید. بر اساس ماده اول قانون مذکور، هدف از تأسیس ساواک، حفاظت از امنیت کشور و جلوگیری از هر گونه توطئه علیه مصالح عمومی کشور،...
اگر نگوییم بیشتر از مردان، زنان پا به پای مردان در راه به ثمر رسیدن نهال انقلاب اسلامی تلاش کرده اند. حکایت زنانی که زیر شکنجه رژیم پهلوی تاب آورده‌اند؛ شاهد این سخن است."مأموران به بهانه جلوگیری از خودکشی و حلق‌آویز شدن، چادر از سر من و دخترم گرفتند. صبح هر دوی ما را برای بازجویی و شکنجه بردند و چون پتو به سر داشتیم، خنده‌های تمسخرآمیز و متلک‌ها شروع شد، «حجاب پتویی!» «مادر پتویی!، دختر پتویی!...»...
مهدی غنی، که بعد از عزتشاهی (مطهری) بیشترین مدت را در کمیته مشترک گذرانده، درباره یک هم سلولی که به خاطر سرقت قالپاق ماشین توسط مامورین گشت کمیته دستگیر شده و به کمیته آورده شده بود چنین می‌گوید:*یکی از خاطرات جالب دوران کمیته مشترک، خاطره هم سلولی با یک دزد بود. روزی در سلول تنها نشسته بودم و مدت زیادی بود که در کمیته بودم. نزدیکی ظهر بود که در سلولم باز شد و نگهبان بند یک نفر را آورد داخل سلول. خیلی...
داخل محوطه مملو از انواع کتب، پتو، ملحفه، لباس و کلاه نظامی است. کتاب هایی که تعدادشان به چند هزار جلد وبیش از 200 عنوان می رسید و متعلق به زندانیان سیاسی بوده است . از ساعت 12 ظهر روز 22 بهمن 1357حمله نیروهای انقلاب به شهربانی شروع شد. دور تا دور شهربانی در محاصره نیروهای مسلح انقلاب بود و از هر سو به طرف شهربانی آتش می بارید. مأموران شهربانی هم متقابلاً به آتش انقلابیون پاسخ می دادند. انقلابیون در پشت...
در روز ۴ بهمن ۱۳۵۰ در راستای اجرای دستور محمدرضا شاه پهلوی، «کمیته مشترک ضد خرابکاری ساواک و شهربانی» در محل زندان موقت اطلاعات شهربانی تشکیل شد. تشکیل این کمیته گامی در جهت هماهنگی میان عملکرد همه ادارات و سازمان‌هایی بود که به نوعی در ایجاد امنیت مورد نظر حکومت شاه در کشور ایفای نقش می‌کردند. تا پیش از دهه پنجاه شهربانی، ساواک، اداره ضد اطلاعات ارتش و سایر مراکز اطلاعاتی رژیم پهلوی هر یک به...
مهمترین، پرآوازه‌ترین و مخوف‌‌ترین شکنجه‌گاه ساواک در تمام دوره پهلوی کمیته مشترک ضدخرابکاری بود؛ بازداشتگاهی علی‌‌الظاهر کوچک و قدیمی که پیش از آن زندان موقت شهربانی بود و در پشت ساختمان مرکزی شهربانی کل کشور قرار داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی با تغییراتی که در آن ایجاد شده، با نام «موزه عبرت» در معرض تماشای عموم قرار گرفته است. ساواک ترتیبی اتخاذ کرده بود که اکثر بازداشت‌شدگان و...
آنچه در پی می‌آید، برشی از یک پژوهش مفصل است که توسط آقای قاسم حسن‌پور، تحت عنوان:«شکنجه‌گران می‌گویند» منتشر شده است. نویسنده در این تحقیق ضمن به زمینه‌های پیدایش کمیته مشترک ضد خرابکاری، به ساختار اداری و شیوه‌های اعمال شکنجه در این کمیته پرداخته است.پس از سرکوب خونین قیام 15 خرداد 1342 توسط رژیم پهلوی و تبعید امام از ایران به ترکیه و سپس عراق، مبارزات به شیوه‌های مختلف ادامه یافت که از آن...
به گفته حسن‌پور مدیر موزه عبرت ایران، هشت هزار و چهار صد و چهل و دو پلاک فلزی از اسامی زندانیان کمیته مشترک ضد خرابکاری ساواک - شهربانی که تا کنون شناسایی شده‌اند روی دیوارهای موزه عبرت نصب شدند. مدیر موزه عبرت ایران در این رابطه گفت: «در طول هفت سالی که کمیته مشترک ضد خرابکاری ساواک - شهربانی به دستور محمدرضا پهلوی در محل اداره اطلاعات و زندان موقت شهربانی تشکیل شد، هزاران نفر از هموطنان ما اعم از...
جیمز لایف در کتاب شکنجه در جهان می‌نویسد: «در سمینارهایی که سازمان CIA برای اعضای ساواک ترتیب می‌داد جدیدترین و مؤثرترین شیوه‌های شکنجه را آموزش می‌داد. تعدادی از دستگاههای مورد استفاده برای شکنجه نیز جزء دستگاههای فنی بود که CIA در اختیار ساواک ایران گذاشت. متدهای شکنجه نازی‌ها در اثنای جنگ دوم جهانی، مؤثرترین روشهای شکنجه‌ای بود که در سمینارها تعلیم داده می‌شد».تهرانی بازجو و شکنجه‌گر کمیته...
روسای ساواک نقش اصلی و تعیین کننده ای در برنامه ها و عملکرد « کمیته مشترک ضد خرابکاری » داشتند . مطلب حاضر زندگی نامه رهبران و چهره های اصلی ساواک می باشد 1ـ سپهبد تیمور بختیاراولین رئیس ساواک سپهبد تیمور بختیار فرزند ایلخان فتحعلی خان سردار معظم بختیاری، او فرزند ایلخان لطفعلی‌خان امیر مفخم بختیاری، در 1292ش. در منطقه دّزک ـ 24 کیلومتری شهرکرد در استان چهار محال و بختیاری ـ به دنیا آمد. تیمور بزگترین...
