زرسالاران یهودی و پارسی، استعمار بریتانیا و ایران (جلد دوم)
عبدالله شهبازی
عنوان کتاب «زرسالاران یهودی و پارسی، استعمار بریتانیا و ایران» نهاده شده است تا به روشنی گویای محتوای اثر باشد. واژه زرسالاری در همان معنایی به کار برده شده است که در نوشتار سیاسی معاصر غرب از آن مفهوم «پلوتوکراسی» فهمیده می‌شود. «پلوتوکراسی» از واژه یونانی «پلوتوس» به معنای «ثروت» است و منظور سروری مستقیم یا غیرمستقیم یک اقلیت ثروتمند و بهره‌مند، نخبگان زرسالار، بر تمامی جامعه است. در این پژوهش، زرسالاری دنیای امروز را دارای ساختاری دودمانی یافته است و لذا از آن با عنوان الیگارشی زرسالار نیز یاد شده است. در کاربرد واژه الیگارشی (به معنای نخبه سالاری دودمانی)، نه معادل فارسی آن، تعمد معادل‌های فارسی گویای تمامی مختصات و ابعاد آن پدیده نیست که با این مفهوم شناخته می‌شود. بدین‌سان، ترکیب این دو واژه معنایی را می‌سازد که مطمح نظر نگارنده است.
در متن کتاب، درباره این پدیده و سیر بغرنج و طولانی پیدایش و تطور آن به تفصیل سخن گفته شده است ملخص کلام این که بر بنیاد سخن و میراث دوران جنگ‌‌های صلیبی در سده‌های شانزدهم تا نوزدهم میلادی اتحادیه‌ای از خاندان‌های شریک و درگیر در غارتگری‌های ماورا بحار در غرب و مرکز اروپا شکل گرفت. همین مجموعه بود که زمام امور کمپانی هند شرقی بریتانیا را در دست داشت و در سده نوزدهم بزرگترین امپراتوری مستعمراتی تاریخ معاصر را بنیاد نهاد.
در دوران تکوین پژوهش حاضر، برای نگارنده این پرسش به جد مطرح بود که نقدینگی انباشته و افسانه‌ای کمپانی هند شرقی بریتانیا پس از انحلال رسمی آن در سال 1857 میلادی چه شد، کانون‌های گرداننده این مجتمع عظیم جهانی در نیمه دوم سده نوزدهم و سده بیستم چه سرنوشتی یافتند، و بازماندگان و وارثین آنان درجهان امروزین چه می‌کنند؟
در جستجوی پاسخی برای این پرسش بود که نگارنده با مجموعه‌ای از مجتمع‌های عظیم اقتصادی آشنا شد که در دنیای امروز شبکه‌ای گسترده و در هم تنیده را می‌سازد. و دریافت که زمام این مجموعه همبسته و جهانشمول به طور عمده با اعقاب همان خاندان‌هایی است که در سده نوزدهم الیگارشی مستعمراتی دنیای غرب به شمار می‌رفتند و مستقیم یا غیر مستقیم وارث سنن و میراث غارتگری صلیبی و ماوراء بحار سده‌های پیشین بودند.
نظرات