نگاه دیگران
تاریخ بشریت همواره شاهد گرفتاری‌های اجتماعی شامل فقر و تهیدستی، رنج و تنگدستی، یتیمی و بی‌سرپرستی، آوارگی و بی‌پناهی، کج‌رفتاری و انحرافات اخلاقی، معلولیت و بیماری و... بود. برای رفع این مشکل بسیاری از گروه‌های اجتماعی مردم شامل روحانیون و کارگزاران و اصناف و بازار و انسان‌هایی که به فکر چاره‌جویی از درماندگان بودند سعی داشتند در جهت دستگیری از نیازمندان و ستمدیدگان و در راه...
مطبوعات عصر ناصری بخصوص مطبوعاتی که در خارج از کشور چاپ و منتشر می‌شدند، نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری در بیداری، روشنگری و هدایت گروه‌های مختلف اجتماعی جامعه بخصوص زنان که در آن زمان به دلایل مختلف اجتماعی و مذهبی کمتر به مسائل و مشکلات آنان توجه می‌شد، داشتند. به جرات می‌توان گفت که در این مورد، روزنامه اختر بیش از دیگر نشریات داخل و خارج از کشور، نه‌تنها در پرداختن به مسائل و مشکلات...
یکی از مناصب دربار، منصب حکیم‌باشی بود. از آنجا که سلامت شخص شاه، بسیار اهمیت داشته یکی از این مناصب، رئیس پزشکان بوده است. وظیفه این شخص، مراقبت از تندرستی و تأمین وسایل خوشی شاه بود. وی ملقب به حکیم‌باشی و عضو شورای خاص سلطنتی بود. از اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و همزمان با استقرار نمایندگی‌های خارجی و فعالیت کمپانی‌های هند شرقی، بتدریج پای پزشکان خارجی به ایران باز شد. این...
این شیره در ابتدای خروج از میوه کپسول شکل خشخاش سفیدرنگ است ولی در مجاورت هوا تغییررنگ داده، ابتدا زرد و سپس قهوه ای می شود. شیره حاصل حاوی آلکالوئید بسیار است. تریاک از جمله مواد مخدری است که قرن ها خوردن و کشیدن آن در ممالک شرق متداول بوده است. مصرف تریاک به منزله دارویی مسکن و اثربخش در ایران نتیجه تحقیقات دو پزشک ایرانی بوعلی سینا و حکیم فخر رازی بوده است. آنان در شمار نخستین پزشکانی بودند که در...
تنباکو و توتون که در حقیقت از یک جنس هستند، گیاهانی اصالتا آمریکایی است. بومیان آمریکا از زمان‌های دور با این گیاه آشنا بوده، گرد آن را از راه بینی فرو می‌دادند یا آن را می‌جویدند و گاه به‌وسیله چپق آن را دود می‌کردند. کاربرد این گیاه برای سرخپوستان فقط جنبه تفریحی نداشته است، بلکه در زمان انعقاد صلح میان دو قبیله متخاصم یا در مراسم آیینی مختلف از این گیاه بهره می‌بردند. (کسروی، 1335: 3)...
کشت خشخاش و تهیه تریاک در ایران پیشینهای کهن دارد و فواید و زیان¬های تریاک در پزشکی کهن شناخته شده بود. در دوره صفویه کشت خشخاش و به دست آوردن تریاک رایج و از محصولات عمده بود و به قول شاردن، تریاک لنجان و کازرون از همهجا مشهورتر بود. در آغاز سلطنت ناصرالدین شاه کمکم کشت آن در اصفهان، شیراز، خوانسار، کرمان، یزد، خراسان، شوشتر، بروجرد، همدان، کرمانشاه، تهران، آذربایجان و...
عبارت بالا یکی از آغازگران رایج درس در مکتب‌خانه‌ها بود. متاسفانه یک نگاه بدبین به گذشته، مکتب‌خانه‌های ما را جایی تاریک و نمور و پر از کتک و کتاب‌های مغشوش می‌بیند، اما واقعیت این است که ملت ما با همین درسخانه‌ها زبان، تاریخ و مذهبش را حفظ کرد و حتی بالاتر سبب شد هر ایرانی نسبتا یک شاعر و یک دیندار باشعور باشد. پیگیری خط تاریخ مکتب‌خانه‌ها ما را به روشنی به ایران باستان...
حضور و تکاپوی اندیشه جدید در دوره معاصر، سرآغاز بسیاری از تغییرات پایه و سبک سنتی در ایران بود. یکی از مهم‌ترین ارکانی که در این دوره دستخوش دگرگونی شد، آموزش و پروش بود. سرعت تغییر در بسیاری از مظاهر زندگی اجتماعی ایرانیان دیده می‌شد. همزمان با آمدن افکار نو، ایران در مرحله‌ای قرار گرفت که باید واکنش مناسب نسبت به این روند نشان می‌داد. جامعه سنتی ایران در مواجهه با افکار جدید برخورد...
در دوره صفویه به طور خاص و در دیگر ادوار تاریخی به طور عام شاهد رشد و نمو پیدایش غذاهای جدید بودیم؛ انواع غذاهای سنتی ایرانی شامل آش‌ها، قلیه‌ها، چلوها و نوشیدنی‌های مختلف روزانه در ایران مصرف می‌شده است که بخشی از آنها هنوز هم در رستوران‌های ایرانی موجود است که «کباب»، «کوفته» و «چلوها» فقط بخشی از غذاهای آن دوره هستند. در برخی شهرهای سنتی مثل اصفهان، تبریز،...
درباره خود کلمه غذا، برخی محققان امکان می‌دهند از ریشه فارسی «گزا» به معنی انرژی باشد. گذشته از فراز و نشیب تاریخی، دین اسلام، غذا یا نوع خاصی از گوشت یا میوه را به طور ویژه مقدس نمی‌داند و توصیه نمی‌کند، بلکه صرفا برخی اقلام حرام است مانند گوشت خوک و مردار، خون و شراب. بنابراین با وجود توصیه‌هایی که در آداب خوراک شده (آداب الاکل‌ها) در میان مسلمانان غذا تنوع و رنگارنگی بسیاری...
امروز در دورانی که علم و دانش بشر فضاها را تسخیر کرده، باز هم بخشی از کوشش انسان‌ها برای رسیدن به یک تغذیه کافی و سالم است؛ زیرا توفیق این امر باعث حفظ سلامت و نیرومندی و امکان زندگی طولانی است. ایرانیان از دیرباز به غذاخوری نه به عنوان صرف غذا و سیر‌کردن شکم که به عنوان یک گردهمایی و نشست و برخاست نگاه کرده‌اند. غذا‌خوردن به عبارتی یک رخداد اجتماعی محسوب می‌شده و به همین دلیل...
کودک نوپای مشروطه هنوز 2 ساله نشده بود که اختلافات سیاسی و نظری میان مشروطه‌خواهان در مجلس، راه نفوذ استبداد را گشود. با روی کار آمدن محمدعلی شاه و به توپ بسته شدن مجلس در دوم تیر ۱۲۸۷ خورشیدی، عمر کوتاه دموکراسی در ایران پایان یافت و دوران یک ساله استبداد صغیر آغاز شد. بحران‌های متعدد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بیش از 13 ماه دوران حکومت محمدعلی شاه را آشفته و متزلزل ساخت. دخالت‌های 2 دولت...
مظفرالدین میرزا از کودکی مریض احوال و بی‌بنیه بود و چون غالبا بیمار و بستری بود، نتوانست مانند دیگر برادران و خواهرانش تحصیل کند. وی تحت نظر میر نظام گروسی که سمت پیشکاری او را داشت، تا حدودی با برخی علوم روز و چم و خم مسائل سیاسی آشنایی پیدا کرد، اما درعین حال به دلیل بیماری دائم، بی‌مهری پدر و از آنجا که مانند بقیه فرزندان پدرش مجال هیچ آموزشی را نیافت و سال‌های کودکی خود را در حرمسرا و بین...
طلایه‌داران این امر عباس‌میرزا و قائم‌مقام فراهانی بودند. آنها با اعزام دو محصل به انگلستان با نام‌های محمدکاظم برای تحصیل نقاشی و حاجی‌بابا برای تحصیل طب، نوسازی آموزش و پرورش را در ایران آغاز کردند.1 بدون شک فکر اقتباس از علوم و فنون غربی مغرب‌زمین نمی‌توانست آنی و ابتدا به ساکن مطرح شود، بلکه عوامل و انگیزه‌های زیادی داشته که در این مجال کوتاه از آن عبور می‌کنیم. از جمله...
در بررسی رویدادهای فرهنگی در تاریخ معاصر ایران مجلس شورای ملی که ثمره پربار انقلاب مشروطیت ایران بود، برای نخستین بار در نهم آبان 1290، قانونی به نام «تعلیمات اجباری» را به تصویب رساند. پیرو این قانون، در سال 1294، دولت بر طبق اصلی که در متمم قانون اساسی مشروطه مطرح و تصویب شده بود، وظیفه نظارت بر مساله مهم آموزش و پرورش را بر عهده گرفت. از این سال به بعد سازمان‌های آموزش مرتبط با آموزش و پرورش...
پس از جنگ‌های ایران و روس و شکست سختی که بر سپاه ایران وارد آمد و به از دست رفتن قلمرو وسیعی از صفحات شمال کشور منجر شد، ایرانیان دریافتند جنگ با روسیه، نبرد دو سپاه نبود، بلکه رویارویی دو جامعه با دو شیوه سلوک بود؛ یکی خواب‌آلوده و غافل از دگرگونی‌های عصر جدید و دیگری چشم به جهانی نو گشوده. و تازه این روسیه بود که زیر یوغ تزارها کمر خم کرده بود و با گام‌هایی عقب‌تر از ممالک پیشرفته اروپا...
تشیع با پیشینه ای بلند در کشمیر، تاریخ پر فراز و نشیبی دارد. این مذهب که توسط مبلغان و صوفیان ایرانی وارد کشمیر شد و در زمان کوتاهی به تمام نقاط آن، از لداخ و بلتستان گرفته تا پونچه و جامو، سرایت نمود و پیروان زیادی پیدا کرد که با گذشت کمتر از یک قرن، مذهب رسمی این کشور اعلام گردید. مخالفان این مذهب که با موجودیت آن، منافع نامشروع خود را در خطر می دیدند، برای نابودی آن، هیچ گاه از فریب کاری و توطئه علیه...
«ترور» واژه‌ای است که در فرهنگ فرانسه به معنای دهشت و دهشت‌افکنی و ایجاد رعب و وحشت و هراس است. در این خصوص به هر گونه عملکرد، تهدید با هدف ترساندن یا آسیب رساندن به شهروندان، حکومت، گروه‌ها یا شخصیت‌های سیاسی ترور گفته می‌شود. در فرهنگ واژه‌های پارسی، ترور (Terreur) به معنای قتل سیاسی توسط اسلحه یا سلاح متعارف و غیرمتعارف رایج شده است. در فرانسه این گونه رفتار سیاسی که به معنای...
وی کار آمدن حکومت صفویان در ایران در ابتدای قرن دهم هجری از آن دست حوادثی بود که برای 2 قرن جامعه ایران را دچار تحول کرد. موفقیت‌هایی که شاه‌عباس موسس این سلسله به دست آورد، مدیون تلاش‌ها و زحماتی بود که در 2 قرن پیش از او، نیاکانش در این راه برداشته بودند و حتی برخی از آنان از جمله پدرش سیدحیدر در این راه کشته شدند. به همان میزان که اسماعیل و ارتش تحت امر وی ـ که متاسفانه به جای ارتش ایران آن را...
سازمان منافقین پس از انقلاب نیز به شدت از فقدان پایگاه اجتماعی در کشور رنج می‌برد، برای عرض‌اندام، چاره را در تقابل با مردم و شورش در مقابل نظام دید و دست به هر جنایتی زد، به گونه‌ای که آمارهای موجود حکایت از شهادت 12هزار تن از هموطنان به دست این فرقه دارد؛ شهدایی که اکثریت آنها را مردم عادی کوچه و بازار تشکیل می‌دادند. هر چند پرداختن به همه جنایت‌های این سازمان مجالی بسیار گسترده...
